webFuuta
Fuuta-Jalon
Awluɓe & Farba

Farba Njaala/Alfa Abdurahmani Koyin
Alfaa Abdurahmaani Koyin
a Fuuta Jaloo epic narrative

performed by

Farba Ibrahiima Njaala & Farba Abbaasi

transcribed in 1983 by

Tierno S. Bah

Audio-cassette Side B — Part 3

- "Hakkunde Puncun e Saase,"
- Naamu.
- "Doŋoraa e Dombi"
- Naamu.
- Eeh! Fuuta Jaloo nooti ɓe nden ñande. -<001>
- Naamu.
- ɓe maaki: "Eyoo Fuuta Jaloo!"
- Eyyo!
- "Hande en fokkitii e leydi Ngaabu ndin."
- Naamu.
- "Yo Allah okku en poolal."
- Naamu.
- "Allah yo en foolu wata en foole, Fuuta Jaloo!"
- Naamu.
- ɓe maaki: "Jooni non,"
- Naamu.
- "hiɗen yaarude wa si tawii wonii en alaa artude."
- Naamu.
- "Jooni mo kala e meeɗen yo tippo looto longal anniyoo hoore muuɗun fii Allah e fii Nulaaɗo Muuɗun ko e hoore diina Lislaamu wonɗen yaade."
- Naamu.
- "Si woodii keefeero Jiiɓuɗo ɗun,'
- Naamu.
- "Hara Jon mun no wondi e anniye."
- Eyyo!
Hmm hoddu interlude -<006/008>
- Mo kala e maɓɓe tippii lootii longal
- Naamu.
- Anniyii hoore muuɗun fii Allah e fii hooti Nulaaɗo Mun on
- Naamu.
- Ko e hoore diina Lislaamu woni yaade.
- Eyyo!
Hmm -<011>
- Eeh! ko nden ñande,
- Naamu.
- ɓaa wonii nduggu ngun, eeh!, meemii arsi on,
- Naamu.
- Ontuma, min haalan maa, hakkee ko konu Fuuta Jaloo ngun, ko ngu ɗuuɗi kon
- Naamu.
- Woɓɓe ɓen ɗojjay joni haa iwa ka hoore puccu muuɗun yana e leydi.
- Naamu.
- Ɗoo yo ontigi ɓantu hoore nden,
- Naamu.
- Taway pucci ɗin fow lannii wadde ontigi ndobbo tiga
- Naamu.
- Ko Almaami e caaɓatti goo,
- Naamu.
- Wona konu ngu Almaami woni e ardude ɓaawo ngun,
- Naamu.
- Ko ɓen mo kala e maɓɓe tippoo hocca hayre wootere.
- Naamu.
- ɓe liɓa e hoore ontigi.
- Naamu.
- Ɗun ɗon wona mowre kaaƴe.
- Naamu.
- Almaami Timbo maaka yo yurmeede Allah cippo e ontigi.
- Eyyo!
Hmm -<017>
- Konu Fuuta Jaloo ngun, ngu feyƴa.
- Naamu.
- Ko nden ñande muuɗun,
- Naamu.
- Hakkee koneeli Fuuta Jaloo ɗin ko ɗi ɗuuɗi kon
- Naamu.
- Hay ɓe haccii mabaroodi no taƴita yeeso maɓɓe,
- Naamu.
- Ɗoo yo godɗo wiide: "hino ka mbaroodi taƴitata."
- Naamu.
- Taway ndaga yaadii e teewu ngun.
- Naamu.
- Ko ƴie melenje meemata e leydi.
- Eyyo!
Hmm hoddu interlude Hmm -<021/025>
- Eeh! ontuma...
- Naamu.
- Ontuma Fuuta Jaloo, ɓe yehi.
- Eyyo!
- Eh! E nder balɗe sappo e goo...
- Naamu.
- A yii Turuban ko e moggo Batoosi Gambii ɗoo.
- Naamu.
- Haa hande saa yehii e nder Batoosi,
- Naamu.
- Saa wii yo ɓe holle ka Fuuta Jaloo e Ngaabu fotti ɗon.
- Naamu.
- Haa hande, saa nokkii njaareendi ndin, a sikkay ko condi finkaari.
- Eyyo!
- Ɗun ɗon bontii woo ñande Maadiwu feeñi.
- Naamu.
Hmm Hmm -<029/030>
- A nanii
- Naamu.
- Ko ñande muuɗun,
- Eyyo!
- Eeh! ɓaa wonii Fuuta Jaloo,
- Naamu.
- ɓe yaltii e nder leydi Fuuta Jaloo.
- Naamu.
- ɓe naati e nder leydi Ngaabu ndin.
- Naamu.
- Balɗe tati,
- Eyyo!
- Hiɓe yaade e leydi Ngaabu ndin.
- Naamu.
- Ngaabu andaali Fuuta naatii.
- Naamu.
- Ko honɗun andini Ngaabu wondema Fuuta Jaloo naatii?
- Naamu.
- Ko ko kulle ɗen iwata ka buruuji kon.
- Naamu.
- Ara taƴita cae maɓɓe ɗen feyƴa.
- Naamu.
- Iwa e buruuji ɗin, ara taƴita cae ɗen feyƴa.
- Naamu.
- ɓe felliino haa fayda kure e condi faalaama ɓe lannirde.
- Naamu.
- Haa Janke Waali andintinii mo.
- Naamu.
- O wii: "Kori hiɗen saatondiri e ɓee Fulɓe Fuuta ñaamooɓe putee e jaabere."
- Naamu.
- "Kori wa jooni ko ɓen naati ka leydi meeɗen."
- Naamu.
- "Ko sabu koo ko woni arde taƴita e nder ndee saare meeɗen ɗoo."
- Naamu.
- "Ɗun ɗoo wanaa jan iwtiri ɓaawo muuɗun."
- Eyyo
Hmm Hmm -<039/040>
- Kulle ɗee dogii Fuuta, eeh! koneeli Fuuta Jaloo ɗin.
- Naamu.
- Godɗun dogay jooni haa ɓe ara ɓe tawa no yaniri nii maayi.
- Naamu.
- Tawa ko ɗonka wari ɗun.
- Eyyo
- A nanii? maaɗun heege.
- Naamu.
- Ontuma, min haalan maa,
- Naamu.
- Kanko Janke Waali,
- Naamu.
- Dunduuru makko ndun otti.
- Naamu.
- O wii: "Ha!" O wii: "Fuuta Jaloo naatii."
- Naamu.
- ɓaa wonii Seɓɓe Ngaabu ɓen, ɓe arii.
- Naamu.
- O wii: "Jooni non wata en jooɗor nii."
- Naamu.
- O wii: "Min, timmii nii balɗe tati"
- Naamu.
- "miɗo fella kulle."
- Naamu.
- O wii: "Miɗo ɓuri tamƴinaade"
- Naamu.
- "ɓee Fulɓe Fuuta ñaamooɓe putee e jaabere, ɓe naatii."
- Naamu.
- Ontuma Seɓɓe arɓe ɓen, iwɓe ɓen ka ce'e.
- Naamu.
- ɓe wii: "Janke Waali, an, a haalay woni."
- Naamu.
- "Menen timmii nii balɗe jeegoo"
- Naamu.
- "Jemma alaa, ñalorma alaa,"
- Naamu.
- "Kulle no rewde e dame amen; fayda ɓeynguure amen heɓaali no yaltira yaasi."
- Naamu.
- Ontuma kanko Janke Waali,
- Naamu.
- O wii: "Awa, jooni non Fulɓe Fuuta Jaloo ɓen naatii."
- Naamu.
- O wii: "Jooni non hiɗon andi ko wonɗon wadde?"
- Naamu.
- O wii: "Miɗo faalaa suɓude yoga e mooɗon."
- Naamu.
- "Yaha fottanan mi e ɓee Fulɓe Fuuta ñamooɓe putee e jaabere."
- Naamu.
- "Kontiranon mi ɓe fow maɓɓe gooto gooto."
- Naamu.
- "Andon total maɓɓe ko ɓe njelo. Aron yeetoɗon mi."
- Naamu.
- Ko nden ñande kanko Janke Waali, o noddi, min haalan maa, Tuuraa Saane.
- Naamu.
- ɓaa o noddii Tuuraa Saane,
- Naamu.
- O noddi Yantan Niima.
- Naamu.
- O noddi Fungu Niiman.
- Naamu.
- O noddi Kutu Saanee.
- Naamu.
- O noddi Kutu Kutu Saane.
- Naamu.
- O noddi Kerennaa Niiman.
- Naamu.
- O noddi Balabaa Niiman.
- Naamu.
- O noddi Firkuwandi Fendaa.
- Naamu.
- O noddi Finmaa Niiman.
- Naamu.
- O noddi Jerennaa Saanee.
- Naamu.
- O noddi Kelefaa Saanee.
- Naamu.
- O kontiri ɓe non haa ɓe timmi ɓe noogayo.
- Naamu.
- O wii: "Onon ɗoo non, ko enen ɗoo jeyi Turuban."
- Naamu.
- ɓee non ɓe o konti
- Naamu.
- ɓee hay si waalike ɗaanike,
- Naamu.
- Ko loowande ɓe findinirtee,
- Eyyo!
- ɓen wurin haajaaka ko loowande Pullo Fuuta gerata.
- Naamu.
Hmm Hmm Hoddu interlude Hmm -<061/066>
- A nanii?
- Naamu.
- ɓen ɗon ndaari ɓe tawi
- Naamu.
- Wondema niɓɓii.
- Eyyo
- ɓe noddi Janke Waali.
- Naamu.
- ɓe wii: "Si men yehii fewndo ɗoo e Fuuta,"
- Naamu.
- "men fottoyii e Fuuta,"
- Naamu.
- "men waawataa humpitaade ko laaɓi."
- Eyyo!
- ɓe wii: "Jooni, meɗen accude haa e siizer bimbi men dawa."
- Naamu.
- Janke Waali wii: "Baasi alaa."
- Eyyo!
- ɓe acci ɗon e siizer bimbi.
- Naamu.
- Mo kala haɓɓi ndimaagu muuɗun.
- Naamu.
- ɓe fudɗii ɗon e siizer on.
- Naamu.
- ɓe dogini pucci maɓɓe ɗin haa midi.
- Naamu.
- Tawi ɓe haccike Fuuta Jaloo.
- Naamu.
- Ɗun no ara no waɗa pelle-pelle.
- Naamu.
- A sikkay nde baharu no wii no waylitaade.
- Naamu.
- Seɓɓe ɓen darii ɓe yeddondiri.
- Naamu.
- Woɓɓe e maɓɓe inni enee ko Fuuta Jaloo,
- Naamu.
- Woɓɓe inni alaa, wanaa Fuuta Jaloo nii.
- Naamu.
- Ko honɗun andini Seɓɓe wondema ko Fuuta Jaloo?
- Naamu.
- Ko ɓaa ɓe yi'ii darapoo Islaamu on, hendu ndun no ƴetta darapoo Islaamu on.
- Naamu.
- No windii: "Laa il Allahu Muhammadu Rassul ul Allaahi Sal Allaahu alaƴi wa sallama."
- Naamu.
- En le ɓe yiɗaa yiide ɗun.
- Naamu.
- Hawrondiri Fuuta Jaloo kadi ɓe haccike ɓee Seɓɓe no ara e maɓɓe.
- Naamu.
- Ontuma Salliiɓe ɓen
[slight pause followed by Farba Abbassi's delayed response]
- Naamu.
- E Awluɓe ɓen,
- Naamu.
- ɓe noddi Fuuta Jaloo. Fuuta Jaloo nootii ɓe.
- Naamu.
- ɓe maaki: "Awa! Fuuta Jaloo, hino ka Seɓɓe Ngaabu ɓen arata e meeɗen."
- Naamu.
- Jooni yo Fuuta fecco pecce ɗiɗi.
- Naamu.
- ɓe waɗa bolol.
- Naamu.
- ɓe okka Seɓɓe ɓen laawol.
- Eyyo!
- Ko nden ñande Fuuta Jaloo feccii pecce ɗiɗi.
- Naamu.
- ɓe acci bolol.
- Naamu.
- Min haalan maa, Seɓɓe ɓen naati e hakkunde koni Fuuta Jaloo.
- Goonga!
- Ko nden ñande Sallii'ɓen e Awlub'ɓen, ɓe ewnondiri. ɓe noddi Fuuta. Fuuta
nootii ɓe.
- Naamu.
- ɓe maaki: "Eyyoo! Fuuta Jaloo, yo Allah waɗu barki e mooɗon."
- Naamu.
- "Allah yo en foolu, wata en foole."
- Naamu.
- Eeh! Wata gooto e maɓɓe yultu, Fuuta Jaloo!
- Naamu.
Hmm Hmm -<084>
- Ko nden ñande muuɗun,
- Naamu.
- Ko timmata wa teemedere finkaari
- Naamu.
- Si aatidii e Cedɗo Ngaabu gooto,
- Naamu.
- Ɗoo yo nduggu hentaade,
- Naamu.
- ɓe tawa si Cedɗo on yanii.
- Naamu.
- Maa si o yanaali,
- Naamu.
- Maa si tawii himo lutti e batte makko,
- Naamu.
- ɓe tawa noppi puccu Abduraamaani Koyin,
- Naamu.
- O tettiino hoore Cedɗo Ngaabu oo.
- Naamu.
- Hoore nden no leyleyta e sookeeje makko.
- Naamu.
- O yeyƴitoo ɓaawo makko.
- Naamu.
- O wia: "Taa mo Koyin si ɓattaki lan ɗoo?"
- Naamu.
- Hayrondira Kulunanke Sempi hewtii.
- Naamu.
- O wia: "On jonnanoyay lan Tokora Baaba an.
- Naamu.
- "Yo o hewtinanan Almaami Timbo.
- Naamu.
- "Ko suka mo Koyin mo addaali waare on."
- Eyyo!
- Alhamdu lil Allaahi Rabbil aalamiina.
- Naamu.
- Ɗoo yo e teemedere finkaari kadi ottude e ɓaawo makko,
- Naamu.
- Ɗoo yo nduggu hentaade,
- Naamu.
- Fuuta tawa si ontigi yanii,
- Naamu.
- Maa si o yanaali,
- Naamu.
- Maa si tawii Cedɗo on no lutti batte muuɗun,
- Naamu.
- Tawa noppi puccu Abduraamaani Koyin,
- Naamu.
- Woni honkude nduggu moggo ontigi,
- Naamu.
- Tawa o tettiino leggal daande edɗo Ngaabu oo.
- Naamu.
- Hoore nden no leyleyta e sookeeje makko.
- Naamu.
- O yeyƴitoo ɓaawo makko.
- Naamu.
- O wia: "Taa si," min haalan maa, "mo Koyin ɓattaki lan ɗoo?"
- Naamu.
- Hayrondira Kulunanke Ballaa hewtii.
- Naamu.
- O wia: "On jonnanoyay lan Almaami"
- Naamu.
- "On wiay ko suka mo Koyin mo addaali waare on."
- Naamu.
- Yeru koe tati haa nayi.
- Naamu.
- Yeru ko bare townata koyngal muuɗun soofa.
- Naamu.
[Short interruption in the turn-in-talk alternance]
- Tawi ɗun fow hewtidii Almaami Timbo.
- Naamu.
- Hoore hewtunde woo, ɓe inna: "Ha! Almaami, ko suka mo Koyin mo addaali waare on."
- Eyyo!
Hmm -<101>
- Ko nden ñande Almaami Timbo ndaari Alfaa Iburaahiima
- Naamu.
- O maaki: "He! Alfaa Iburaahiima,"
- Naamu.
- "Oo suka dey faalaama lan hersinde hakkunde Fuuta Jaloo."
- Eyyo!
- "E jaka oo suka ko gorko dey, Alfaa Iburaahiima!"
- Naamu.
- Ko nden ñande Alfaa Iburaahiima maaki: "Ha! Almaami"
- Naamu.
- "mi holluno on bii ko ɓorotoɗen Labe"
- Naamu.
- "yen teddin oo suka, jaɓɓoɗen mo."
- Naamu.
- "Ko sabu hay gooto andaa fooloowo e jihaadi, Almaami
- Eyyo!
- Ko nden ñande Almaami Timbo,
- Naamu.
- ɓe noddi Fuuta. Fuuta nooti ɓe.
- Naamu.
- ɓe maaki: "Eyoo Fuuta Jaloo!"
- Naamu.
- "Yo Allah waɗu barki e mooɗon!"
- Naamu.
- "Yo Allah waɗu barki e mooɗon!"
- Naamu.
- "Allah yo on foolu, wata on foole!"
- Naamu.
- Eeh! Eyoo yo Fuuta Jaloo!
- Naamu.
- Hanki nun, an, Adduraamaani Koyin,
- Naamu.
- Si tawiino ko a Abduraamaani tun,
- Naamu.
- Hande wonii Alfaa Abduraamaani Koyin
- Naamu.
- Mo Alfaa Iburaahiima mo Sayku Saaliwu Ballaa mo Koyin
- Eyyo!
- Ko nden ñande Alfaa Abduraamaani on ñiiɓi ka hoore makko, kanko Alfaa Abduraamaani
- Naamu.
Hmm -<110>
- Allah okki Fuuta Jaloo poolal.
- Naamu.
- ɓe wari sappo e ndeenayo e ɓee Seɓɓe;
- Naamu.
- Haa heddii Tuuraa Saanee.
- Naamu.
- A yii, Fuuta fow no andi Tuuraa Saanee.
- Naamu.
- ɓe nangi mo hakkunde baylu samaawaati wa maa fil arli
- Naamu.
- Koyɗe makko alaa e leydi,
- Naamu.
- Alaa e kammu.
- Naamu.
- Ontuma Fuuta Jaloo yeddondiri fii makko.
- Naamu.
Hmm -<114>
- Woɓɓe e maɓɓe inni mo
- Naamu.
- ɓe wii, jooni, eeh! eeh! eeh!: "Taƴiree mo kucun kucun.
- Naamu.
- Kala ka hewtuɗen liɓen huyre makko.
- Naamu.
- Woɓɓe inni: "Waɗen ɓoggol ka daande makko."
- Naamu.
- "Daasen mo haa ka dambugal tataaji Turuban."
- Naamu.
- Ontuma Fuuta Jaloo yeddondiri ko honɗun ɓe waɗata
- Eyyo!
- Eeh! Tuuraa Saane ɓe itta monee.
- Naamu.
- Ontuma Fuuta Jaloo, ɓe yeyƴitii.
- Naamu.
- ɓe wii: "Koɗun wondiranɗen e Awluɓe men ɓen."
- Naamu.
- ɓe wii: "Holliten Awluɓe men ɓen ko honɗun woni ko watten oo ɗoo."
- Naamu.
- Ontuma ɓe holliti Awluɓe ɓee.
- Naamu.
- Awluɓe ɓen, ɓe ɓantii ɓe inni: "Eyoo Fuuta! on jaaraama!"
- Naamu.
- ɓe maaki: "Eyoo, hiɗon andi wondema ko ɓee noogayo ɗoo imminanoo e
meeɗen.
- Naamu.
- Ko ɓe addiranoo ko yo ɓe kontu en ɓe anda total meeɗen, ko honno foteten."
- Eyyo!
- Allah okkii en poolal en warii sappo e ndeenay e maɓɓe.
- Naamu.
- Jooni menen ɓee Awluɓe ko honɗun men wii:
- Naamu.
- Jooni ko yo on accutu oo ɗoo,
- Naamu.
- O yaha o yottintinoya e njaatigi makko
- Naamu.
- Wondema Fuuta Jaloo, yoo habbo Fuuta, Fuuta no arde e makko
- Naamu.
- Sinaa ɗun wondema o luttay e kumpa.
- Naamu.
- ɓe wii: "Ha!" ɓe wii: "Ɗun ɗoo ko goonga, Awluɓe."
- Naamu.
- Ontuma ɓe noddi Tuuraa Saanee.
- Naamu.
- ɓe acciti mo.
- Naamu.
- ɓe wii: "Hay huunde alaa ko men nula e maa ko yottintinoyaa e njaatigi maa."
- Eyyo!
- "Yaa holloyaa njaatigi maa Fuuta Jaloo no arde e makko. Almaami Timbo no arana mo."
- Naamu.
Hmm Hmm -<129>
- Ko nden ñande kanko Tuuraa Saanee,
- Naamu.
- O haɓɓi ndimaagu makko haa ngu bui tati e nder reedu maggu.
- Naamu.
- O tippi e Bayillo. Garanke pooɗi mo.
- Naamu.
- O ƴeeŋii e hoore Maama Labbo.
- Naamu.
- Himo wai wa ƴawuɗo e loonde ngara.
- Naamu.
- O ɓiƴi puccu makko ngun.
- Naamu.
- Ko ɓe yaarunoo ittandema e siizer
- Naamu.
- Haa bimbi
- Eyyo!
- Haa e fewndo midi,
- Naamu.
- ɓaa kanko, o ɓiɗii puccu makko ngun ɗon,
- Naamu.
- Ko e nder leere e feccere tawi o daroyike ka dambugal tataaji Turuban.
- Eyyo!
Hmm -<135>
- Ontuma, min haalan maa,
- Naamu.
- ɓaa o darike ka dambugal tataaji
- Naamu.
- O tippii ka hoore ndimaagu makko.
- Naamu.
- O nokki njaarendi,
- Naamu.
- O waɗi ka wutte makko.
- Naamu.
- O nokki njaareendi,
- Naamu.
- O waɗi e wutte makko.
- Naamu.
- O yahi o feyƴoyi tataaji ɗin fow. O yahi haa ka tata kanko Janke Waali.
- Naamu.
- O konki tambugal tata on.
- Eyyo!
- Jeliijo goo immii,
- Naamu.
- O udditi dambugal tata oo.
- Naamu.
- Kanko Tuuraa Saanee, o piitii ley koyɗe Janke Waali.
- Naamu.
- Janke Waali, peepuuru makko, a wiay peepuuru Abiib-ul-Karibaa.
- Naamu.
- Min haalan maa, himo fembii acci njubuuru wooturu.
- Naamu.
- Soo immike o darike ko ka boɓi makko ndu piyotoo.
- Naamu.
- A nanii?
- Naamu.
- Min haalan maa, ɓee jeliiɓe ɓe kooraaji no huuɓi mo, kanko Janke Waali.
- Naamu.
- Himo suɓi jiwɓe labaaɓe e nder Ngaabu.
- Naamu.
- ɓen no jogii beɗoy no wifa mo, kanko Janke Waali.
- Naamu.
- Jeliiɓe makko ɓen no wia wondema si Fuuta Jaloo hewtii hande,
- Naamu.
- Himo wattina ɓe ka asfin maakuulin.
- Naamu.
Hmm Hmm hoddu interlude Hmm -<146/148>

Partition changes ; the theme has a faster tempo

- Eeh! kanɓe, ontuma
- Eyyo!
- Jeliiɓe makko ɓen no joganii mo ngol gallol, kanko Janke Waali.
- Naamu.
- Hiɓe yewta mo ko o nanata:
- Naamu.
- Wondema si Fuuta hewtii hande,
- Naamu.
- Himo wattina ɓe ka asfin maakuulin.
- Eyyo!
- Ko nden ñande jeliijo goo hawtii; o ɓanti Tuuraa Saanee o feewi e darnde.
- Naamu.
- Eeh! kanko Janke Waali, himo madɗinoo peepuuru makko ndun; o tutti
peepuuru makko ndun.
- Naamu.
- O tiggitii Turaa Saanee.
- Naamu.
- O waawaali mo anditude, himo wai wa ƴawuɗo e loonde ngara.
- Naamu.
- Kanko Janke Waali o ɓantii, o wii: "Ile, jon de le ten?"
- Naamu.
- O wii: "Nde le Tuuraa Saanee."
- Naamu.
- O wii: "I bara fatoya?"
- Naamu.
- O wii: "Nde le maa fatoya, i le le kaa fatoya nin Janke Waali."
- Naamu.
Hmm interlude Hmm -<157/159>
- Eeh! ko nden ñande
- Naamu.
- Kanko Janke Waali, o ɓantii o ndaari kanko Turaa Saanee.
- Naamu.
- O wii... o wii: "Fungu Niima, i bi min to?"
- Naamu.
- O wii: "Fuuta fuloolu, a bara wa fa."
- Naamu.
- O wii: "Yantan Niima, i bi min to?"
- Naamu.
- O wii: "Fuuta fuloolu, a bara wa fa."
- Naamu.
- O wii: "Finmaa Niima, i bi min to?"
- Naamu.
- O wii: "Fuuta fuloolu, a bara wa fa."
- Naamu.
- O wii: "Kutu Saane, a bi min to?"
- Naamu.
- O wii: "Fuuta fuloolu, a bara wa fa."
- Naamu.
- O wii: "Haari Niima, i bi min to?"
- Naamu.
- O wii: "Fuuta fuloolu, a bara wa fa."
- Naamu.
- O wii: "Kelefaa Niima, i bi min to?"
- Naamu.
- Ontuma o inni: "Ah!" Kanko Tuuraa Saanee, o ɓantii o ndaaari Janke Waali.
- Eyyo!
- O wii: "Janke Waali, i kuma to ten, i kuma kasiya, Janke Waali."
- Eyyo!
- Accu mi yottina ko Fuuta nuli e maa kon, Janke Waali.
- Naamu.
- O wii: "Almaami Umaru Timbo i bina la."
- Naamu.
Hoddu interlude -<169>
- Ko nden ñande
- Naamu.
- Eeh! kanko Janke Waali, o ɓantii o ndaari Turaa Saane, o tawi hakkile Turaa Saanee lannii bonde.
- Naamu.
- Eeh! ɓe fow ɓe noogayo ɓe yehii, ko kanko tun woni ko sortii e hakkunde Fuuta.
- Naamu.
- Ɗun ɗon bonnay hakkile mokobaa.
- Eyyo!
Hoddu interlude -<172/173>
- A yii, bingawal faayaa ko acci e fayande.
- Naamu.
- Ko nden ñande muuɗun,
- Naamu.
- Kanko Turaa Saanee,
- Naamu.
- O mottindiri njaareendi ndin ley koyɗe Janke Waali.
- Naamu.
- Janke Waali no sutii Turaa Saanee ko woni gollude.
- Eyyo!
- Ontuma, min haalan maa, o yehi o pottitii o loŋii njaareendi ndin.
- Naamu.
- O wii: "Enee, Janke Waali!"
- Naamu.
*- Janke Waali wii mo: "Naamu."
*- Naamu.
- O wii: "Hiɗa waawi kontude total ndii njareendi ndi mi hibbi yeeso maa ɗoo."
- Naamu.
- O wii: "Mi waawataa."
- Naamu.
- O wii: "Awa min kadi, mi waawataa kontude tuɓɓere Fuuta Jaloo konu fotata."
- Eyyo!
- O wii: "Min non, koo ko mi yii ɗoo tawataa lan ɗoo. M'bara waa Janke Waali !"
- Naamu.
Hodddu interlude -<180/181>
- Eeh! kanko Janke Waali,
- Naamu.
- O sikki wondema
- Naamu.
- Ko samakala o woni e muuɗun.
- Naamu.
- O fokkiti yaade.
- Naamu.
- O ruttitii e Janke Waali.
- Naamu.
- O wii: "Janke Waali, mi yeetoto ma tun huunde wootere."
- Naamu.
- O wii: "Almaami Umaru Timbo no wondi paykun..."
- Naamu.
- O wii: "Saa wattanaali yiila ko kun ɗon nangay maa."
Hmmmm
- A nanii? Farba!
- Naamu.
- Ontuma ɓee Seɓɓe Ngaabu, Jeliiɓe makko ɓen no jogii ngol gallol makko no yewta mo, kanko Janke Waali.
- Naamu.
- ɓaa wonii kanko Tuuraa Saanee, o hollii mo kanko, Janke Waali.
- Naamu.
- O wii: "Hum!" O wii: "Fuuta Jaloo, Almaami Umaru Timbo no wondi e cukalel."
- Naamu.
- O wii: "Saa wattali yiili, ko ngel ɗon nangay maa, Janke Waali."
- Goonga!
- Kanko Janke Waali, o jali o kankiti.
- Naamu
- O wii: "Oo ko feetuɗo nii."
- Naamu.
Hoddu interlude -<193/194>
- Ko nden ñande,
- Naamu.
- Kanko Tuuraa Saanee, o yehii o mooɓi kaake makko o watti e hoore ndimaagu makko.
- Naamu.
- O fokkiti dogude.
- Eyyo!
- ɓaa wonii o fokkitii dogude,
- Naamu.
- Ko nden ñande Jeliijo goo ɓaari kooraa muuɗun ka nder tata kanko Janke
Waali,
- Naamu.
- Himo yaade hibboya ndiyan ka ɓaawo tataaji.
- Eyyo!
- O haccii kanko Tuuraa Saanee, himo doga.
- Naamu.
- O ari o naati ka nder tata Janke Waali. O wii: "Hu! Janke Waali." O wii:
"Tuuraa Saanee bii borila!"
- Naamu.
Hoddu interlude -<200/202>
- Ontuma kanko Janke Waali,
- Naamu.
- O wii: "Hara ko ɗun Tuuraa Saanee waɗata?"
- Eyyo!
- O itti ɗon Cedɗo Ngaabu goo, o wii: "Hewtitoyanoyii lan kanko Tuuraa Saanee, wiaa mi innii yoo ar!"
- Naamu.
- On Cedɗo Ngaabu ɗon kadi haɓɓi ndimaagu makko, o fawii ɓaawo kanko Turaa Saanee.
- Naamu.
- ɓaa o fawike ɓaawo makko.
- Naamu.
- Kanko Turaa Saanee, o yehhitii
- Naamu.
- Himo sikkude ko Pullo Fuuta goo furtorii ka nder fitaare no jokkude mo, kanko Turaa Saanee.
- Naamu.
- Eeh! kamɓe ɗiɗo ɓe waali e nduggu.
- Naamu.
Hoddu interlude -<207/209>
- A nanii!
- Eyyo!
- Ko nden ñande muuɗun
- Naamu.
- Kanko Janke Waali...
- Eyyo!
- Ontuma, min haalan maa, on ɗon dogi haa taƴitoyi yeeso kanko Turaa Saanee.
- Naamu.
- O ari o hewtitii mo, o ɓantii o ndaari mo kanko Turaa Saanee.
- Eyyo!
- O wii: "Ah! Turaa Saanee!" O wii: "Janke Waali bii jibi la."
- Naamu.
Hoddu interlude -<213/214>
- Kanko Turaa Saanee, o yiili ndimaagu makko ngun.
- Naamu.
- O ari haa yeeso Janke Waali.
- Eyyo!
- Ontuma Janke Waali ɓantii ndaari mo.
- Naamu.
- O wii: "Ah! Turaa Saanee, i bii bori la?"
- Naamu.
* - O wii: "Ah!" O wii: "Hiɗa sikka tolon le?
- Naamu.
- "Tolon te." O wii: "Nde!" O wii: "Fuuta Fuloolu a tintere yan, Janke Waali."
O wii: "N'bara bori!"
- Eyyo!
Hoddu interlude -<218/219>
- Janke Waali ugginii haa huunde juuti lutti, o ndaari Turaa Saanee.
- Naamu.
- O wii: "Mi woondirii luuluuru an beere!"
- Naamu.
- "Mi woondirii sanamuuru an!"
- Naamu.
- "Mi woondirii peepuuru an!"
- Naamu.
- Eeh! "Mi woondirii jiwɓe an ɓen!"
- Naamu.
- "Mi woondirii ɓee jeliiɓe an, Turaa Saanee!"
- Naamu.
- "Saa dogii Pullo Fuuta ñaamoowo putee e jaabere"
- Eyyo!
- Eeh! "e nder leydi Ngaabu ndin."
- Naamu.
- O wii: "Turaa Saanee, a ƴettataa geɓal e nder leydi Ngaabu."
- Naamu.
Hoddu interlude -<235/237>
- O wii: "Ah! Janke Waali!" O wii: "I bara ban?"
- Naamu.
- A gaynii ko haalataa kon ? O wii: "hii-n-hi."
- Naamu.
- O wii: "Janke Waali, min kadi, mi woondirii ko mi woni e dogude kon.
- Eyyo!
- "ɓaa a wowlataa ɗoo haa mi dartoo Fuuta."
- Naamu.
- O wii: "Ko bingawal andi ko acci e fayande."
- Naamu.
- O wii: "E hoore ko mi woni e dogude kon,"
- Naamu.
- "Mi woondirii ndimaagu an ngun."
- Naamu.
- "Mi woondirii, min kadi, peepuuru an ndun, Janke Waali."
- Eyyo!
- O wii: "Mi innaali e lewru feyƴunoondu ndun."
- Naamu.
- O wii: "Kono hande, Janke Waali,"
- Naamu.
- "Ka weetata niɓɓa ɗoo, si Almaami Timbo tawii ma ɗoo hande."
- Eyyo!
- "Si no saatii ƴettude geɓal e nder leydi Ngaabu, ko min wonɗo dogude on,
wanaa an fempiiɗo ɗon on."
- Naamu.
- O wii: "Si tawii, wonno, no yiidoyee e Alqiyaama, en yiidoyay e Alqiyaama,
Janke Waali"
- Naamu.
Hoddu interlude
- Eeh! kanko Turaa Saanee, o hucci
- Naamu.
- ɓaa o huccii, o yehi haa oo feyƴoyi e leydi Kaasamaasi ndin.
- Naamu.
- Ka o darinoo, min haalan maa, o ñoyƴi keeci makko ɗin o fewti funnaange, o wii: "Ah!" O wii: "Woyii, N'na, ah! Fuuta Fuloolu."
- Naamu.
- Ndin leydi no toonin Kaasamaasi no wiee Woyi.
- Eyyo!
- Ko ɗon kanko Turaa Saanee, o haaɗunoo daraade.
- Goonga!
- A nanii ?
- Naamu.
- Ko nden ñande muuɗun
- Eyyo!
- Kanko Janke Waali,
- Naamu.
- Ontuma o henditii faahin njaareendi ndi Turaa Saanee addunoo ndin o watti e
tuuba makko mban, o jooɗii. O jottii e hoore muuɗun
- Naamu.
- O wii, kanko, yo Allah dandu mo dogude Pullo Fuuta ñaamoowo putee e jaabere.
- Goonga!
- Ko nden ñande, anditaa debbo yollay aaden ka woni woo.
- Naamu.
- Ontuma debbo makko, o yehi o kutoyii biiniiri makko nebban ko wownoo wujaade, tawi biiniiri ndin feyƴike e hakkunde.
- Naamu.
- O ari o deppiti yeeso Janke Waali.
- Naamu.
- Ontuma Janke Waali yeyƴitii mo. O moosi.
- Eyyo!
- O wii: "I mundeke le yan?" : ko honɗun wonɗaa wadde ?"
- Naamu.
- Ontuma debbo makko ɓantii. O wii: "I maa yee, n'ma tuloo banta." : Nebban
an ɗan lannii.
- Goonga!
- Ontuma Janke Waali moosi. O ndaari mo.
- Naamu.
- O wii: "N'Makonon," O wii: "Fuuta Fuloolu bii naala. Si Fuuta Fulooli na
ta, i di tuloo soroo."
- Goonga!
- Ontuma debbo on natti biiniiri ndin jodɗini.
- Naamu.
Hoddu interlude -<252/253>
- Ko nden ñande
- Naamu.
- Eeh! Dunduuru makko ndun otti e Ngaabu.
- Naamu.
- Seɓɓe Ngaabu ɓen fop muuɗun, min haalan maa,
- Naamu.
- Eeh! ɓe loowi niimanji maɓɓe ɗin, ɓe habbii Almaami Umaru Timbo.
- Goonga!
Hmm -<256>
- Eeh! ontuma
- Naamu.
- Almaami Umaru ari haa, min haalan maa, heddii maɓɓe e naatugol maɓɓe e Turuban
- Eyyo!
- Wa mayli sappo e jowi.
- Naamu.
- Haa watti Janke Waali
- Naamu.
- Tabale Fuuta Jaloo ɗen fudɗike ... no hilnitaade noppi makko.
- Naamu.
- ɓe ardi non haa timmi wano kiloo sappo e ɗiɗi hakkunde maɓɓe e naatugol maɓɓe Turuban.
- Naamu.
- Ontuma, min haalan maa, Alfaa Iburaahiima, o maaki: "Ha! Almaami."
- Naamu.
- "Jooni, habboren ɗoo wano fewndo ɗoo nii."
- Eyyo!